Monday, 24 September 2012

خوبصورت خوابن جهڙا خط -- احسان دانش (Ahsan Danish)


احسان دانش
خوبصورت خوابن جهڙا خط
(فياض لطيف جي ادبي خطن جي مجموعي ”خط، خوشبو، خواب“ جو مهاڳ)


                   لفظ جب تک وضو نہیں کرتے
                   ہم    تیری  گفتگو  نہیں  کرتے

فياض لطيف جي ڪتاب جو مهاڳ لکڻ مون لاءِ ڪيترو مشڪل ۽ محال آهي، ان جو اندازو شايد ڪنهن کي به نه هجي. ڇا لاءِ ته، فياض ٻين لاءِ ڀلي ڪو معمو يا راز هجي، پر منهنجي اڳيان کليل ڪتاب وانگر آهي. مون سندس جيون ڪتاب جو ورق ورق اٿلايو آهي. مان ساڻس گڏ ٽهڪ به ڏنا آهن ۽ سندس نير به اگهيا آهن. مان سندس پيار جي ساگر کي ڪناري تان بيهي ناهي ماپيو، مان ان ۾ پيهي ڏٺو آهي، منجهس پيهي پاڻ کي ڦوليو آهي ۽ ائين ڪندي جڏهن به پارِ پڳو آهيان، ڀٽائيءَ جو بيت منهنجي ڪنن ۾ ٻُريو آهي:
پيهي جان پاڻ ۾، ڪيم روح رهاڻ،
نه ڪو ڏنگر ڏيهه ۾، نه ڪا ڪيچن ڪاڻ،
پنهون ٿيس پاڻ، سسئي تان سور هئا.

هن مهاڳ ۾ مون کي ٻه ٽي لفظ فياض جي انهن خطن جي باري ۾ لکڻا آهن، جيڪي هن پنهنجي خونِ جگر سان تحرير ڪيا آهن ۽ جن ۾ هن جي فڪر جي اڏام اوچي آهي. سنڌي ادب ۾ خطن جي هن مجموعي جو ڪهڙو مقام هوندو ۽ ڇا اهي سنڌي ساهت ۾ ڪو جدت جو جهان جوڙيندا؟ انهن سوالن جا جواب آءٌ ضرور پيش ڪندس، پر ان کان اڳ ۾ خط ۽ خاص طور ادبي خط جي اهميت ۽ افاديت جي باري ۾ ٻه چار ڳالهيون ضرور ڪرڻ چاهيان ٿو.

سعيد ميمڻ جي شاعريءَ جا فڪري دڳ -- احسان دانش (Ahsan Danish)



احسان دانش

سعيد ميمڻ جي شاعريءَ جا فڪري دڳ


عام طور شاعرن لاءِ اها راءِ هوندي آهي ته اهي ”خلائن ۾ اڏندا آهن ۽ خلائن ۾ جيئندا آهن.“ منهنجي خيال ۾ جيڪي شاعر رڳو خلائن ۾ جيئندا آهن ۽ زميني حقيقتن جا منڪر هوندا آهن، انهن جي ڪابه دائمي حيثيت نه هوندي آهي. بقول شاعر :

ملي هوائون مين اڙني ڪي وه سزا يارو
که مين زمين ڪي رشتون سي ڪٽ گيا يارو

سو جيڪڏهن ڪو شاعر ايڏو اڏرڻ لڳي جو زمين جي رشتن کان ئي ڪٽجي وڃي ته سندس شاعريءَ جو ڪهڙو ڪارج رهندو؟ اٽليءَ جي مشهور شاعر سَيلوا توري ڪو اسي مودُو لکيو آهي ته ” شاعريءَ ۾ هڪ اهڙي قوت لڪل آهي جيڪا کيس خلائن ۾ اڏرڻ کان روڪي ڇڏيندي آهي. ان جون جڙون پنهنجي دور جي تاريخي شعور ۾ ان طرح پيوست هونديون آهن جو انهن کي کانئن جدا نه ٿو ڪري سگھجي. انهيءَ ڪري هڪڙي قوم پنهنجي شاعريءَ جي ذريعي ٻي قوم ۾ پنهنجي جھجھي تهذيبي سرمايي سميت پنهنجو گھر ٺاهي وٺندي آهي.” سيلوا توري جي راءِ وزنائتي آهي. اهو سچ آهي ته هڪ شاعر پنهنجي سماج جو اٽوٽ انگ ٿئي ٿو، هو پنهنجي فڪر کي جيستائين پنهنجي دور جي تاريخي شعور سان نه ٿو ڳنڍي تيسيتائين ڄڻ هو خلائن ۾ سفر ڪندو ٿو رهي.